تفاوت توهم با هذیان‌گویی در سالمندان

اغلب ما درباره تفاوت توهم یا هذیان‌گویی در سالمندان چیزی نمی‌دانیم یا به‌طور اشتباه از دو اصطلاح به‌جای یک دیگر استفاده می‌کنیم که البته به دلیل شباهت آن‌ها به هم، طبیعی است و حتی تشخیص تفاوتهای آن برای دانشجویان روانشناسی نیز سخت و چالش برانگیز است. زمانی که سالمند با استفاده حواس (بویایی، شنوایی، چشایی، بینایی، لامسه) چیز‌هایی را در اندام حسی احساس کند که در واقعیت وجود ندارد و محرکی برای آن اندام وجود نداشته باشد، دچار توهم شده است. اما هذیان، یکسری باور بر اساس خیال یا کذب، و ثابت شده برای سالمند است. در انواع شدید این بیماری، شاهد اضطراب تنگی نفس و… خواهیم بود.

از شباهت‌های توهم و هذیان گویی می توانیم به گزینه‌های زیر اشاره کنیم.

• نشات گرفتن از بیماری‌های روانی
• گاهی بروز در صورت عدم وجود بیماری روانی
• تحریف در واقعیت

اختلال توهم در سالمندان

این اختلال در افراد سالخورده نیز مانند سنین دیگر دیده می‌شود. نوع توهم در سالمندان می‌تواند به دو دسته‌ی متفاوت تقسیم بندی شود:

1. تخیلی: در این نوع، بیمار موقعیت‌های غیر منطقی و امکان نا‌پذیری را متصور می‌شود؛ برای مثال، اعتقاد به این که شخصی اعضای داخلی بدن او را بدون ترک جای زخم برداشته است.
2. معمول: به دسته توهماتی گفته می‌شود که امکان به وقوع پیوستن آن‌ها در حالت عادی وجود دارد اما فرد سالمند تصوری خیالی از آن‌ها در ذهن خود تشکیل می‌دهد.

   از برخی حالت‌های نوع دوم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

   • خود معشوق پنداری (اروتومانیا)
   • هذیان خود بزرگ‌بینی (مگالومانیا)
   • خود بیمارانگاری (هایپوکندریا)
   • توهم بدبینی
   • توهم شکنجه
   • توهم جسمی
   •  و …

   انواع توهم در سالمند

   همانطور که گفته شد در توهم، زمانی که محرکی برای ایجاد حس وجود ندارد سالمند دارای حس کاذب است. می‌توانیم این اختلال را به پنج دسته اصلی بر اساس حواس پنجگانه تقسیم بندی کنیم. در ادامه به بررسی این پنج دسته می‌پردازیم.

   ·توهم بینایی

   توهم بینایی معمولا شامل دیدن نورها، اجسام و رنگ‌هایی است که در واقعیت وجود ندارند. دیدن افراد، چراغ‌های چشمک زدن و … که دیگران قادر به دیدن آن‌ها نیستند نمونه‌های دیگری از آن است.

   ·توهم شنیداری

   توهم شنیداری یکی دیگر از مشکلاتی است که ممکن است برای افراد سالخورده  به‌وجود آید و یکی از شایع ترین نوع توهم محصوب می‌شود. در این نوع اختلال  افراد حس می‌کنند فردی ماورایی با آن‌ها صحبت می‌کند یا از آن‌ها می‌خواهد کار‌های خاصی انجام دهند. صدا می‌تواند به صورت زمزمه یا بلند، آشنا یا غیر آشنا و به حالت‌های مختلف شنیده ‌شود.

   ·توهم لامسه

   زمانی که سالمند با لمس ‌یا حرکت در بدن مواجه شود به طوری‌که واقعی نباشد دچار توهم لامسه شده است. احساس حرکت حشرات، خزیدن حیوانان و حرکت کردن دستی روی بدن همگی مثال‌هایی از این اختلال است.

   ·توهم چشایی

   در نوع توهم چشایی اعصاب چشایی فرد درگیر می‌شود و مزه‌های غیر واقعی مثل مزه مدفوع و خون را به مغز، گزارش می‌دهد.

   ·توهم بویایی

   درصورت دچار شدن به توهم بویایی، فرد بوهایی را حس می‌کند که دیگران آن را حس نمی‌کنند و معتقدند وجود ندارد. برای مثال بیمار می‌گوید که فلان غذا بوی شیطان می‌دهد یا در اتاق بوی شیطان پیچیده است که در واقعیت وجود ندارد.